25. Biegunka przed odsadzeniem a przyszła wydajność
Najważniejsze w punktach
- Nawet co drugie cielę jest leczone na biegunkę
- Biegunka w pierwszych tygodnia życia zmniejsza wydajność mleczną w pierwszej laktacji
- Strata wydajności z powodu biegunki może wynosić nawet kilkaset litrów mleka
Wstęp
Powszechnie przyjmuje się, że zdrowsze cielę w okresie odchowu będzie lepszą krową w przyszłości, a konkretnie wyprodukuje więcej mleka. To jak wielki może być wpływ dbania o zdrowie odchowywanych zwierząt na ich przyszłą wydajność mleczną wydaje się jednakże niedoceniane. W niniejszym artykule zobrazowany zostanie wpływ biegunki, czyli najczęściej występującej choroby u cieląt w pierwszych tygodniach życia, na ich przyszłą wydajność mleczną.
Biegunka – powszechne schorzenie
Biegunka to najczęstsze schorzenie u cieląt. Wyniki badań wskazują, że może dotyczyć od 30 do ponad 50% odchowywanych zwierząt (Aghakeshmiri i wsp., 2017; Urie i wsp., 2018; Abuelo i wsp., 2021). Tak dużą skalę problemu biegunek u cieląt potwierdzają również obserwacje autora niniejszego artykułu.
Niestety, biorąc pod uwagę to, że nawet co drugie rodzące się cielę przejdzie biegunkę w pierwszych tygodniach życia, trudno mówić o wyraźnym postępie w ograniczaniu tego problemu zdrowotnego u odchowywanych zwierząt w ostatnich latach. Fakt ten jest trudny do zrozumienia i zaakceptowania ze względu na duże, a nawet bardzo duże koszty jakie są związane z występowaniem tej choroby u cieląt. Są nimi koszty leczenia chorych zwierząt, ale także długoterminowe konsekwencje, tj. mniejsza wydajność mleczna odchowywanych zwierząt, wydłużenie okresu jałowienia oraz skrócenie okresu użytkowania (Aghakeshmiri i wsp., 2017; Abuelo i wsp., 2021; Cavirani i wsp., 2023).
Biegunka – wpływ na wydajność
Wyniki badań dość jednoznacznie wskazują, że biegunka u cielęcia może prowadzić do wyraźnego, a nawet bardzo wyraźnego zmniejszenia wydajności mlecznej w pierwszej laktacji. Dla przykładu, w badaniach przeprowadzonych w 5 dużych gospodarstwach produkujących mleko we Włoszech, cielęta które wymagały leczenia z powodu biegunki produkowały w pierwszej laktacji o 760 kg mleka mniej w porównaniu z tymi, które takiego leczenia nie wymagały (Wykres 1). Ponadto ważyły mniej o niemalże 9% w 6 miesiącu życia i ponad 5% w 15 miesiącu życia (Cavirani i wsp., 2023).
Wykres 1. Porównanie wydajność mlecznej pierwiastek, które wymagały lub nie wymagały leczenia z powodu biegunki w pierwszych tygodniach życia (Cavirani i wsp., 2023)
Wyników badań, które potwierdzają niemały wpływ biegunki na wydajność mleczną pierwiastek jest zdecydowanie więcej. Dla przykładu:
- Svensson i Hultgren (2008) wykazali, że jałówki, które przeszły biegunkę w pierwszych 3 miesiącach życia wyprodukowały o 344 kg mleka (skorygowanego na procent tłuszczu) mniej w pierwszej laktacji,
- Heinrichs i Heinrichs (2011) wykazali, że każdy dzień z biegunką może zmniejszać wydajność mleczną w pierwszej laktacji o ponad 100 litrów,
- Abuelo i wsp. (2021) wykazali, że biegunka u cielęcia zmniejsza produkcję mleka (skorygowanego na procent tłuszczu) w pierwszej laktacji o 325 kg.
Warto zaznaczyć, że przytoczone powyżej badania były prowadzone na dużych stawkach zwierząt, w warunkach typowo produkcyjnych. Oczywiście, nie można nie wspomnieć, że nie we wszystkich prowadzonych doświadczeniach biegunka u cieląt przekładała się na mniejszą przyszłą wydajność (Aghakeshmiri i wsp., 2017). Rozbieżności pomiędzy doświadczeniami mogą wynikać przede wszystkim z tego jak szybko podejmowane jest działanie w przypadku wystąpienia biegunki u cielęcia, w tym ewentualne jego leczenie, a w efekcie jak duży wpływ na organizm zwierzęcia będzie miała przebyta choroba (Abuelo i wsp., 2021). Co jednakże również warte podkreślenia, to że wpływ biegunki na wydajność mleczną wydaje się dotyczyć tylko pierwszej laktacji (Heinrichs i Heinrichs, 2011). „Wydaje się”, gdyż ilość doświadczeń, w których badano wpływ zdrowia cieląt na ich późniejszą wydajność mleczną w takcie całego okresu użytkowania jest dość skromna.
Biegunka – wpływ na przyrosty
Cielęta, które przeszły biegunkę rosną również wolniej w okresie odchowu, a w efekcie są później kryte (Donovan i wsp., 1998; Aghakeshmiri i wsp., 2017; Abuelo i wsp., 2021; Cavirani i wsp., 2023). Ponadto, przebyta w pierwszych tygodniach życia biegunka zdecydowanie zwiększa prawdopodobieństwo choroby układu oddechowego, a następnie jej nawrotu (Cavirani i wsp., 2023). W niektórych badaniach nawet 90% cieląt, które przeszły biegunkę, w późniejszym okresie życia wymagało leczenia z powodu choroby układu oddechowego (Svensson i wsp., 2003). O ile jednokrotne leczenie z powodu choroby układu oddechowego raczej nie ma długoterminowych konsekwencji w zakresie przyszłej wydajności mlecznej, to każde kolejne skraca okres użytkowania zwierzęcia (Bach, 2011). Wyniki ostatnich badań jednoznacznie potwierdzają także, że przebycie schorzenia układu oddechowego zmniejsza dobowe przyrosty masy ciała w okresie odchowu oraz przyszłą wydajność mleczną (Buczinski i wsp., 2021).
Jak już zaznaczono, wyniki badań dość powtarzalnie wskazują, że cielęta chorujących w okresie żywienia paszami płynnymi przyrastają na masie ciała zdecydowanie gorzej (Donovan i wsp., 1998; Soberon i wsp., 2012; Aghakeshmiri i wsp., 2017; Abuelo i wsp., 2021; Cavirani i wsp., 2023). W badaniach Abuelo i wsp. (2021) cielęta leczone z powodu biegunki przyrastały w pierwszych tygodniach życia o 50 g/dzień mniej, niż te nie wymagające takiego leczenia. Pogorszenie przyrostów u chorujących cieląt może być jednakże zdecydowanie większe niż 50 g/dzień (Buczinski i wsp., 2021; Cavirani i wsp., 2023; obserwacje autora). W efekcie dość powszechnie znana pozytywna zależność pomiędzy przyrostami masy ciała cieląt a ich późniejszą wydajnością mleczną, którą szczegółowo omówiono w jednym z poprzednich wpisów (24 Odchów.pl), może w dużym zakresie wynikać nie z samego przyrostu masy ciała odchowywanych zwierząt, ale tego czy były one zdrowe w okresie odchowu.
Podsumowanie
Przebyta biegunka u cielęcia ma negatywny wpływ na wydajność mleczną w pierwszej laktacji. Strata mleka z powodu przebytej biegunki przez cielę może wynosić nawet kilkaset litrów. Ponadto, każda przebyta biegunka zwiększa prawdopodobieństwo choroby układu oddechowego u cielęcia, której przebycie również wpływa negatywnie na przyszłą wartość użytkową zwierząt.
Literatura
Abuelo, A., F. Cullens, J. L. Brester. 2021. Effect of preweaning disease on the reproductive performance and first-lactation milk production of heifers in a large dairy herd. J. Dairy Sci. 104:7008-7017. https://doi.org/10.3168/jds.2020-19791
Aghakeshmiri, F., M. Azizzadeh, N. Farzaneh, M. Gorjidooz. 2017. Effects of neonatal diarrhea and other conditions on subsequent productive and reproductive performance of heifer calves. Vet. Res. Commun. 41:107-112. https://doi.org/10.1007/s11259-017-9678-9
Bach, A. 2011. Associations between several aspects of heifer development and dairy cow survivability to second lactation. J. Dairy Sci. 94:1052-1057. https://doi.org/10.3168/jds.2010-3633
Buczinski, S., D. Achard, E. Timsit. 2021. Effects of calfhood respiratory disease on health and performance of dairy cattle: A systematic review and meta-analysis. J. Dairy Sci. 104:8214-8227. https://doi.org/10.3168/jds.2020-19941
Cavirani, S., C. Cabassi, C. Spadini i wsp. 2023. From a healthy calf to a performing cow: a case-control study. Large Anim. Rev. 29:47-50.
Donovan, G. A., I. R. Dohoo, D. M. Montgomery, F. L. Bennett. 1998. Calf and disease factors affecting growth in female Holstein calves in Florida, USA. Prev. Vet. Med. 33:1-10. https://doi.org/10.1016/S0167-5877(97)00059-7
Heinrichs, A. J. i B. S. Heinrichs. 2011. A prospective study of calf factors affecting first-lactation and lifetime milk production and age of cows when removed from the herd. J. Dairy Sci. 94:336-341. https://doi.org/10.3168/jds.2010-3170
Soberon, F., E. Raffrenato, R. W. Everett, M. E. Van Amburgh. 2012. Preweaning milk replacer intake and effects on long-term productivity of dairy calves. J. Dairy Sci. 95:783-793. https://doi.org/10.3168/jds.2011-4391
Svensson, C. i J. Hultgren. 2008. Associations between housing, management, and morbidity during rearing and subsequent girst-lactation milk production of dairy cows in southwest Sweden. J. Dairy Sci. 91:1510-1518. https://doi.org/10.3168/jds.2007-0235
Svensson, C., K. Lundborg, U. Emanuelson, S. O. Olsson. 2003. Morbidity in Swedish dairy calves from birth to 90 days of age and individual calf-level risk factors for infectious diseases. Prev. Vet. Med. 58:179-197. https://doi.org/10.1016/S0167-5877(03)00046-1
Urie, N. J., J. E. Lombard, C. B. Shivley i wsp. 2018. Preweaned heifer management on US dairy operations: Part V. Factors associated with morbidity and mortality in preweaned dairy heifer calves. J. Dairy Sci. 101:9229-9244. https://doi.org/10.3168/jds.2017-14019